یکی از مهم‌ترین فرایندها در زمینه واردات و صادرات کالا، ترخیص کالا از گمرک است. بسیاری از تاجران و بازرگانان به دلیل عدم آشنایی و آگاهی کافی از مراحل ترخیص کالا و قوانین آن دچار اشتباهاتی می‌شوند که در نهایت منجر به بروز مسائل قانونی یا خسارت‌های مالی هنگفت می‌شود.
همانطور که می‌دانید در طی مراحل آزادسازی کالا باید اسناد و مدارک لازم را جمع آوری و دریافت کنید تا بتوانید کالای خود را از گمرکات تحویل بگیرید؛ به همین منظور آشنایی با مراحل و قوانین ترخیص کالا می‌تواند تاثیر بسزایی در تسریع فرایند و کاهش هزینه‌های اضافی داشته باشد. برای اینکه با تمام مراحل ترخیص کالا و قوانین گمرکی مربوطه آشنا شوید، با ققنوس ترخیص همراه باشید.
مراحل ترخیص کالا و قوانین گمرکی چیست؟
به طور کلی به انجام کلیه اقدامات مربوط به ازادسازی کالاهای وارداتی یا صادراتی ترخیص کالا گفته می‌شود. اقدامات مربوط به ترخیص کالا نظیر تهیه مدارک مورد نیاز، اخذ مجوزهای لازم و محاسبه هزینه‌ها در اغلب مواقع توسط نمایندگی‌های قانونی یا ترخیص کاران گمرک انجام می‌شوند؛ اما اگر تاجر یا بازرگان هستید، لازم است حتما با مراحل ترخیص کالا و قوانین گمرکی آشنا باشید تا کالای شما در گمرک به مدت طولانی متوقف نشود.
در طی مراحل ثبت سفارش کالا برای ترخیص از گمرک لازم است مجوزها و مدارکی را جهت ترخیص کالا تهیه، آماده و ثبت کنید و در مراحل بعدی هزینه‌های مربوطه مانند مالیات، حقوق و عوارض گمرکی، سود بازرگانی و سایر تسهیلات ارائه یا اظهار شوند. ثبت اسناد واردات یا صادرات اجناس به شکل الکترونیکی یا فیزیکی، بررسی تعرفه‌های گمرکی و نرخ ارز هم از دیگر مراحلی هستند که در فرایند ترخیص کالا باید مورد توجه قرار بگیرند. در ادامه به مراحل ترخیص کالا از گمرک می‌پردازیم تا با صفر تا صد فرایند به ترتیب آشنا شوید.
مرحله اول ترخیص کالا؛ ثبت اظهارنامه در سامانه EPL
تکمیل اظهارنامه در سایت EPL، اولین مرحله از فرایند ترخیص کالا است و لازم است برای تکمیل آن اطلاعات مربوط به کالا را در سیستم به صورت آنلاین وارد کنید. طبق دستور العمل‌هایی از که از طرف گمرک اعلام شده، ارائه اظهارنامه گمرکی و تمام اطلاعات مربوط به محصولات ضروری است و برای انجام این مرحله نیاز به مراجعه حضوری ندارید. موارد زیر بخشی از مدارکی هستند که برای تکمیل اظهارنامه باید تهیه کنید:
اظهارنامه واردات قطعی
فهرست عدل بندی
تهیه پروفرما
اخذ مجوز ثبت سفارش
گواهی مبدا و ترخیصیه
اعلامیه تامین ارز یا نامه برات
دریافت فاکتور یا سیاهه خرید
بیمه نامه
پروانه بهره برداری و کاتالوگ
کارت بازرگانی یا حق العملکاری
مجوزهای قانونی و لازم مانند گواهی بهداشت، استاندارد، قرنطینه نباتی و..
پروانه صادراتی
تکمیل فرم اظهارنامه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و باید دقت کافی به خرج دهید تا با تکمیل اشتباه فرایند، دچار زیان مالی نشوید. خوب است برای اتمام این مراحل از یک حق العملکار یا ترخیص کار گمرک کمک بگیرید و از پرداخت صحیح هزینه‌ها همچون حقوق ورودی گمرگ و انجام تمام امور مربوط به اظهارنامه مطمئن باشید.
مرحله دوم ترخیص کالا از گمرک؛ احراز هویت و تعیین مسیر گمرکی
احراز هویت و اظهار کالا دومین مرحله از فرایند ترخیص کالا است که اسناد ارائه شده بررسی می‌شوند و در صورت تائید مدارک، شماره ثبت یا کوتاژ ارائه می‌شود. درواقع کوتاژ به معنای ثبت و تائید اظهارنامه واردات یا صادرات کالا است و به هر اظهارنامه‌ای که در گمرک ثبت می‌شود یک شماره اختصاصی به نام شماره کوتاژ اختصاص دارد. در گمرک سه مسیر سبز، زرد و قرمز هم جهت کنترل بیشتر محصولات تعیین شده است. هر رنگ مسیر گمرکی به منظور هدف خاصی مشخص شده است و مفاهیم زیر را در برمی‌گیرند:
مسیر سبز: دریافت مجوزهای لازم و یا ارجاع به صندوق (بدون نیاز به بازرسی فیزیکی)
مسیر زرد: بررسی و بازرسی اسناد ارائه شده توسط کارشناس مجازی
مسیر قرمز: ارزیابی و بازرسی کالا به صورت فیزیکی و اخذ مجوزهای لازم
مرحله سوم؛ کنترل کالا
بعد از بررسی کالای شما براساس نوع، کیفیت، میزان آسیب پذیری و.. یکی از مسیرهای سبز، زرد یا قرمز گمرکی تعیین می‌شود تا کالا بعد از عبور از این مسیر، اجازه خروج از گمرک را دریافت کند. با قرار گرفتن در مسیر زرد و قرمز، کارشناسان به صورت حضوری یا غیرحضوری اقدام به بررسی و کنترل مدارک ارائه شده شما می‌کنند و بعد از تائید نهایی، کالا می‌تواند از مسیر سبز گمرک عبور کند.
مرحله چهارم ترخیص کالا؛ دریافت مجوزهای لازم
در این مرحله اسناد و مجوزهایی که توسط سیستم و کارشناس گمرک تعیین شده‌اند باید تکمیل و ارائه شوند. گواهی بهداشت، استاندارد، قرنطینه، مخابرات، انرژی اتمی، تجهیزات پزشکی، جهاد، مالیات و غیره از جمله مواردی هستند که باید اخذ شوند. کارشناسان ققنوس ترخیص، استخدام یک حق العملکار یا ترخیص کار باتجربه را پیشنهاد می‌کنند تا از بروز مشکلات احتمالی و مسائل قانونی جلوگیری شود.
مرحله پنجم؛ بررسی تعرفه و تطابق کالا توسط کارشناس
یکی دیگر از مراحل مهم ترخیص کالا از گمرک، بررسی تعرفه و تطبیق کالا با مدارک ارائه شده توسط کارشناس سرویس است. کارشناس سروس اسناد و مدارک مربوط به کالا را برای صحت اطلاعات بررسی می‌کند و رئیس سرویس به بررسی امضاها می‌پردازد تا تائید نهایی را صادر کند.
مرحله ششم؛ صندوق و صدور سند ترخیص
پس از تائید نهایی کالا توسط رئیس سرویس، صاحب کالا موظف است هزینه‌های گمرکی لازم را بپردازد تا بتواند فیش پروانه سبز گمرک باری را دریافت کند. اگر تاجر، ترخیص کار گمرکی استخدام کرده است، فقط باید هزینه‌ها را بپردازد و ترخیص کار تمام امور مربوط به دریافت فیش را انجام خواهد داد. پس از دریافت فیش، کالا آماده خروج از گمرک است و صاحب کالا می‌تواند آن تحویل بگیرد.
مرحله هفتم ترخیص کالا؛ انبارداری و اجازه بارگیری
بعد از اتمام تشریفات امور گمرکی، عبور کالا از مسیرهای ذکر شده، دریافت پروانه‌های مهر شده، صدور سند ترخیص و پرداخت هزینه‌های ترخیص کالا لازم است هماهنگی‌‌های لازم با شرکت حمل و نقل صورت بگیرد و بعد از دریافت قبض انبار مجوز بارگیری صادر شود. هزینه انبارداری در گمرکات مختلف فرق می‌کند و هزینه‌های مربوط به تخلیه، بارگیری، بیمه و مدت زمان نگهداری هم باتوجه به نوع و ارزش کالا
مرحله هشتم ترخیص کالا؛ خروج کالا از گمرک
کالا بعد از اتمام مراحلی که اشاره کردیم آماده خروج از گمرک است و ترخیص کار یا تاجر می‌تواند بیجک انبار را توسط انباردار دریافت کند. بعد از کنترل پروانه سبز گمرک و مهر خروج، بیجک انبار صادر می‌شود و نشانه تحویل کالا به صاحب کالا است. هنگام تحویل کالا و بارگیری توسط وسیله نقلیه برای بار اخر کالا مورد بازرسی قرار می‌گیرد و سپس اجازه خروج از گمرک داده خواهد شد.
آشنایی با تعدادی از قوانین گمرکی
لازم است هر تاجر و بازرگانی در کنار آشنایی با مراحل ترخیص کالا از گمرک با قوانین گمرکی هم آشنا باشد تا در طی انجام امور و تشریفات گمرکی تخلفی انجام ندهد و روند قانونی فرایند را به خوبی پشت سر بگذارد. به همین منظور برای آگاهی و اطلاع کافی شما از قوانین و مقررات موجود، تعدادی از کاربردی‌ترین قوانین گمرکی را تهیه کرده‌ایم. موارد زیر بخشی از قوانین گمرکی جمهوری اسلامی هستند:
ماده 7: کالای موجود در گمرک، وثیفه پرداخت کلیه وجوه متعلقه به کالا است و گمرک قبل از دریافت یا تامین آن نمی‌تواند اجازه تحویل و ترخیص کالا را بدهد.
ماده 16 قوانین گمرکی: قیمت فروش کالا، هزینه بیمه، باربری و حمل و نقل ارزش کالا را تعیین می‌کنند و در صورت عدم ارائه اسناد لازم، گمرک ارزش کالای صدوری را با استعلام از مراجع ذی ربط و براساس قیمت عمده فروشی بازار تعیین می‌نماید.
ماده 117: اسناد مثبته گمرکی که در موارد احتمال قاچاق قابل استناد هستند، عبارتند از پروانه ورود گمرکی، قبض سپرده موجب ترخیص کالا، پته گمرکی، پروانه‌های عبور، مرجوعی، ورود موقت و ورود موقت برای پردازش، پروانه‌های صادراتی و صدور موقت.
ماده 15: هرگاه از طرف صاحب کالا سیاهه خرید یا ارزش مندرج در اسناد قابل پذیرش نباشند، ارزش کالا بر مبنای سوابق ترخیص کالاى مثل همزمان از همان کشور مبدا، قیمت فروش همان کالا در بازار داخلی، ارزش محاسباتی بر مبنا عوامل متشکله یا ارزش گذاری کالا براساس مدارک موجود تعیین می‌شود.
سخن پایانی
ترخیص کالا از مهم‌ترین مراحل در زمینه واردات کالا از چین است و هر تاجر یا بازرگانی برای تحویل به موقع و بدون مشکل کالای خود لازم است با مراحل ترخیص کالا و قوانین گمرکی به خوبی آشنا باشد. فرایند آزادسازی کالا شامل مراحلی همچون ثبت اظهارنامه، کنترل کالا، تعیین مسیرهای گمرکی، اخذ مجوزهای لازم و انبارداری می‌شود و صاحب کالا موظف است هزینه‌های مربوط به هر مرحله را به موقع پرداخت کند تا از توقف طولانی مدت کالا در گمرکات جلوگیری شود.
قوانین و مقررات گمرکی به منظور جلوگیری از قاچاق کالا و کنترل بیشتر بر گمرک وضع شده‌اند؛ بنابراین بی توجهی به آنها می‌تواند منجر به بروز مشکلات بزرگی برای واردکننده یا صاحب کالا شود.
